Każde dziecko do prawidłowego rozwoju fizycznego i psychicznego potrzebuje zbilansowanej diety – czyli takiej, która dostarczy mu odpowiedniej ilości wszystkich składników odżywczych: białka jako budulca, dobrej jakości węglowodanów i tłuszczów jako źródła energii, a także makro-  i mikroelementów, witamin oraz błonnika pokarmowego.

We właściwym zbilansowaniu diety podstawą jest określenie wielkości zapotrzebowania energetycznego. Wartość ta wyrażana jest w kaloriach i ulega zmianie wraz z wiekiem dziecka. Zapotrzebowanie energetyczne zależy również od takich czynników jak płeć, stan fizjologiczny, masa i wysokość ciała, aktywność fizyczna czy warunki klimatyczne. Określenie, ilu kalorii dziennie potrzebuje nasze dziecko, jest pierwszym krokiem, aby stworzyć dietę idealnie dostosowaną do potrzeb organizmu dziecka. Następnie należy określić, ile dokładnie poszczególnych składników odżywczych (tj. białko, tłuszcze, węglowodany, witaminy i składniki mineralne) powinno znaleźć się w codziennym jadłospisie dziecka.

Skąd uzyskać te wszystkie istotne informacje? Na całe szczęście Instytut Żywienia i Żywności opracował tzw. Normy Żywienia, które zawierają informacje dotyczące zapotrzebowania na energię i wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Dlatego warto z tych danych korzystać, żeby zorientować się, czy nasze dziecko ma dostarczaną właściwą ilość energii i niezbędnych składników odżywczych w ciągu dnia.

Tab. Normy na energię dla dzieci i młodzieży szkolnej (Źródło: Opracowane na podstawie: Jarosz M. (red.) Normy żywienia dla populacji poleskiej – nowelizacja, 2012)

Ile posiłków powinno jeść dziecko?

Dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym powinny spożywać od 4 do 5 posiłków dziennie: 3 podstawowe i 1-2 uzupełniające. Dieta dziecka powinna być przede wszystkim urozmaicona, bo tylko wówczas mamy gwarancję, że organizm naszej pociechy otrzyma wszystkie niezbędne do prawidłowego rozwoju składniki odżywcze. Przy układaniu jadłospisu dla dzieci i młodzieży należy pamiętać o dostarczeniu:

• od 5 (u dzieci przedszkolnych) do 10 (u młodzieży) porcji produktów zbożowych, tj. pieczywo pełnoziarniste, różne kasze, ryż, makaron, płatki zbożowe bez cukru. Porcja to: pół bułki, kromka chleba, 2-3 łyżki kaszy, makaronu lub ryżu.
• od 4 do 5 porcji produktów białkowych, tj. mleko, twaróg, jogurt naturalny, kefir, ser żółty, świeże chude mięso (gotowane lub pieczone), ryby, rośliny strączkowe. W tym 3-4 porcje produktów mlecznych, 1-2 porcje mięsa, ryb, jaj. Porcja to np. szklanka mleka, pół szklanki jogurtu, plasterek sera, pół piersi kurczaka, plasterek schabu, pół jajka.
• 5 porcji warzyw stanowiących integralny składnik każdego posiłku. Porcja to ziemniak, 2 łyżki kukurydzy, mały pomidor, pół małej papryki.
• od 3 do 4 porcji owoców (najlepiej świeżych). Porcja to mała brzoskwinia, pół banana, pół szklanki malin.
• 1-2 porcje tłuszczów (polecane są zwłaszcza oleje roślinne). Porcja tłuszczu to łyżeczka oleju, łyżeczka masła. Bardzo ważna jest podaż odpowiedniej jakości tłuszczu, w tym zwłaszcza długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, znajdujących się w tłustych rybach morskich, orzechach czy nasionach.
• ok. 2 litrów płynów – najlepiej wody. Oprócz wody zaleca się: herbatki owocowe niesłodzone, soki warzywne lub warzywno-owocowe. Soki owocowe warto ograniczyć, nawet te świeżo wyciskane – zawierają dużo cukru, a w porównaniu do całych owoców – są również ubogie w błonnik.

Dieta dziecka powinna ulegać zmianom i być dostosowana do potrzeb rosnącego organizmu, na różnych etapach życia. Zmieniać powinna się nie tylko ilość spożycia poszczególnych produktów – również ich asortyment powinien ulec znacznemu rozszerzeniu.

Pamiętaj: Twoje dziecko poprzez poznawanie nowych smaków, każdego dnia rozszerza swoją dietę. Od Twojej wiedzy i świadomości – w dużej mierze – zależeć będzie ukształtowanie się właściwych nawyków żywieniowych dziecka. Jeśli od początku Twoja pociecha będzie otrzymywała produkty i potrawy dostosowane do możliwości trawiennych swojego organizmu, nie zawierające szkodliwej chemii i zbędnego cukru, a z czasem coraz bardziej urozmaicone posiłki – nauczy się lubić to, co zdrowe. Wtedy z dużym prawdopodobieństwem ten zakodowany schemat zdrowego i świadomego żywienia będzie wcielać w swoje dorosłe życie.

Choć z pozoru zadanie nie wydaje się łatwe – ustalenie planu żywieniowego dla dziecka nie jest aż tak skomplikowane, a każdy kolejny, samodzielnie układany jadłospis, staje się łatwiejszy w przygotowaniu. W razie wątpliwości zawsze można zgłosić się do dietetyka, który pomoże w przygotowaniu odpowiednio zbilansowanego planu żywieniowego dla naszej pociechy.

Każdy z nas jest inny – ludzie różnią się między sobą wyglądem, charakterem i temperamentem, ale także zachowaniami związanymi z jedzeniem. Dzieci mają bardzo zróżnicowane potrzeby żywieniowe, które ulegają zmianie na poszczególnych etapach ich rozwoju. Stąd tak ważne jest indywidualne dopasowanie diety do potrzeb zmieniającego się organizmu, by zapewnić mu optymalne warunki rozwoju.