Zdrowie dziecka: czy warto jeść warzywa?

Czym są warzywa?

Warzywa to rośliny uprawne, których części w stanie surowym lub po przetworzeniu wykorzystuje się jako pokarm. Częściami jadalnymi warzyw mogą być: korzenie (marchew, burak, pietruszka), łodygi i pędy (cebula, czosnek, kalarepa), liście (sałata, cykoria, szczypior), kwiatostany (brokuły, karczochy), nasiona (groszek), a w przypadku bakłażana, papryki, ogórka czy pomidora – owoce.

 

Dietetycy są zgodni: wszyscy, a w szczególności dzieci, powinni spożywać warzywa. Ale nie od święta – po prostu codziennie. Ten element diety dostarcza organizmowi wielu cennych składników mineralnych, witamin, a także kwasów organicznych. Niska wartość energetyczna warzyw i owoców wahająca się w granicach 25-60 kcal/100 g oraz wysoka zawartość błonnika sprawia, że odgrywają ogromną pozytywną rolę w prewencji otyłości oraz cukrzycy. Spożywanie warzyw i owoców obniża ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, w tym zawałów, oraz działa antykancerogennie, zwłaszcza w obrębie układu trawiennego. 

 

Prozdrowotna ciekawostka

Najwięcej właściwości przeciwnowotworowych wykazują: brokuły, pomidory, czosnek, soja, marchew oraz ostra papryka.

Co dokładnie zawierają warzywa?

Świat warzyw jest bardzo kolorowy. Każda jego grupa kolorystyczna odznacza się bogactwem innych składników o dobroczynnym wpływie na organizm człowieka. I tak:

  • Warzywa zielone, takie jak brokuły, sałata, szpinak czy natka pietruszki, są bogate w żelazo, wapń i magnez.
  • Z kolei warzywa pomarańczowe i czerwone (czyli pomidor, buraki, papryka, marchew, dynia) zawierają witaminy z grupy B, C, prowitaminę A (β-karoten) niezbędną w prawidłowym widzeniu i poprawiającą stan skóry. Spożywanie tej grupy warzyw wzbogaca organizm również w cenne składniki mineralne, takie jak żelazo, potas, jod, chrom i kobalt.
  • Także „zwykłe” cebula i czosnek, należące do grupy białej warzyw, to prawdziwe kopalnie substancji o działaniu bakteriobójczym, odkwaszających organizm i obniżających poziom cukru we krwi. Do tej grupy warzyw zaliczamy również białą fasolę będącą doskonałym źródłem białka i licznych składników mineralnych, takich jak potas, magnez, wapń i żelazo. 

Ile jeść warzyw, by być zdrowym?

Światowa Organizacja Zdrowia zaleca, by spożywać dziennie 3-5 porcji warzyw – czyli w przeliczeniu ok. 300-400 g, z wyłączeniem ziemniaków oraz innych warzyw bulwowych. Z kolei Instytut Żywienia i Żywności w nowej „Piramidzie Żywienia i Aktywności Fizycznej” awansował warzywa i owoce, przyznając im pierwsze miejsce wśród grup produktów spożywczych zalecanych najczęściej do spożycia w ciągu dnia. Dotychczas w podstawie tej „budowli” znajdowały się produkty zbożowe, które teraz przesunięto na drugie miejsce. 

 

Warzywa, zwłaszcza świeże, zaliczane są do produktów żywieniowych o szczególnych właściwościach przeciwutleniających. Zawierają składniki (witaminy C, E, a także karotenoidy), które chronią organizm przed działaniem wolnych rodników. Tym samym zmniejszają ryzyko zachorowania na choroby układu krążenia, cukrzycę czy nowotwory. Do warzyw o największym potencjale antyoksydacyjnym zalicza się: czosnek, jarmuż, szpinak, kapustę, brukselkę, brokuły i buraki.

 

Karotenoidy – z „czym to się je”?

Karotenoidy to nic innego jak rozpuszczalne w tłuszczach barwinki roślinne. Zalicza się do nich np. β-karoten (obecny w marchwi, dyni, papryce czerwonej) czy likopen (znajdujący się w pomidorach). 

 

Ogromnym atutem warzyw jest to, że ze względu na ich mnogość można w nich zwyczajnie przebierać, szczególnie w okresie letnim. To sprawia, że można z nich przygotować bardzo różnorodne i kolorowe posiłki, szczególnie w przypadku dzieci, które wręcz „jedzą oczami”. Warzywa w diecie dziecka powinny znaleźć się więc w co najmniej trzech głównych posiłkach, ale świetnie też sprawdzą się jako znakomita przekąska pomiędzy posiłkami. Dlatego liście sałaty, plastry pomidora czy kawałki papryki będą idealnym dodatkiem do kanapek, ulubiona surówka do obiadu czy sałatka warzywna na kolację. Natomiast na przekąskę doskonale sprawdzi się tarta marchewka z odrobiną soku z cytryny wymieszana z orzechami. 

Jak jeść warzywa, by nic nie stracić?

Warzywa najlepiej spożywać w postaci surowej z dodatkiem oleju czy sfermentowanego napoju mlecznego (jogurtu, kefiru, twarogu). Te dodatki znacznie zwiększają przyswajalność zawartych w warzywach witamin. 

 

Warto wyrabiać prawidłowe nawyki żywieniowe już u najmłodszych. Warzywa jako stały element posiłków dzieci pomogą w przyszłości uchronić je przed wieloma chorobami, zwłaszcza cywilizacyjnymi – takimi jak otyłość, cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze. Jeśli jednak maluch stawia opór przed zjedzeniem jakiegoś warzywa, można je „przemycić” w innej postaci, np. dodając odrobinę szpinaku lub pietruszki do koktajlu owocowego czy mieszając szczypiorek i rzodkiewkę z twarogiem. Im częściej w diecie dziecka będą pojawiały się smaki warzywne, tym szybciej zostaną przez nie zaakceptowane. 

Warzywa w codziennej diecie to jedna z niezbędnych pozycji racjonalnego planu odżywiania się. Dlatego jeśli rodzicowi zależy, aby dziecko było zdrowe i miało energię do działania, powinien przyrządzać mu posiłki zawierające warzywa – doskonałe źródło witamin, składników mineralnych i błonnika, którego nie da się zastąpić żadnym innym produktem.