Są nimi: wiek, płeć, aktywność fizyczna, stan odżywienia i zdrowia dziecka. To właśnie one mają wpływ na to, jak wielu makroskładników – a więc tych elementów diety dostarczanych w największych ilościach – zawartych w pożywieniu potrzebuje mały organizm. Zalicza się do nich białka, tłuszcze i węglowodany. Z kolei drugą grupę, czyli mikroelementy – dostarczane w mniejszych porcjach, stanowią witaminy i składniki mineralne. Ich rola w codziennej diecie jest nie do przecenienia, bo bez nich prawidłowe funkcjonowanie człowieka byłoby po prostu niemożliwe.

Dlaczego witaminy i składniki mineralne są nam potrzebne

Trzeba pamiętać, że organizm człowieka nie jest w stanie syntetyzować samodzielnie większości mikroskładników, dlatego trzeba mu ich dostarczać wraz z pożywieniem. Wyjątek stanowi m.in. witamina D, która produkowana jest w ludzkiej skórze pod wpływem promieni ultrafioletowych, oraz witaminy: B1, B6, kwas foliowy i K – w bardzo małych ilościach  syntetyzowane w przewodzie pokarmowym człowieka pod wpływem działania żyjących tam bakterii jelitowych. 

Trzeba pamiętać, że organizm człowieka nie jest w stanie syntetyzować samodzielnie większości mikroskładników, dlatego trzeba mu ich dostarczać wraz z pożywieniem. Wyjątek stanowi m.in. witamina D, która produkowana jest w ludzkiej skórze pod wpływem promieni ultrafioletowych, oraz witaminy: B1, B6, kwas foliowy i K – w bardzo małych ilościach  syntetyzowane w przewodzie pokarmowym człowieka pod wpływem działania żyjących tam bakterii jelitowych.

Podział witamin

Ze względu na zróżnicowane działanie fizykochemiczne witaminy dzieli się na dwie grupy: rozpuszczalne w wodzie (witamina C i witaminy z grupy B) oraz rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E i K).

• Witaminy rozpuszczalne w wodzie wchodzą w skład związków biorących udział w wielu ważnych procesach metabolicznych. Wśród nich kluczową pozycję zajmują̨ witaminy z grupy B, odpowiedzialne m.in.: za prawidłową pracę układu nerwowego, ochronę organizmu przed miażdżycą czy niedokrwistością lub – podobnie jak witamina C – wspierające naturalne mechanizmy obronne ludzkiego organizmu. Ponadto witaminy te nie są magazynowane przez organizm w przeciwieństwie do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.
• Z kolei witaminy rozpuszczalne w tłuszczach są magazynowane przez organizm w różnych narządach: głównie w wątrobie, ale także w tkance tłuszczowej czy nerkach. Odgrywają̨ kluczową rolę w regulacji procesów leżących u podstaw rozwoju i działania organizmu: regulują metabolizm wapnia (tutaj pierwsze skrzypce gra witamina D), wspierają pracę narządu wzroku (witamina A), chronią struktury komórkowe przed uszkodzeniami, zwiększają aktywność́ komórek układu immunologicznego, usprawniają proces agregacji płytek krwi (witamina E) i gwarantują prawidłowy przebieg procesu krzepnięcia krwi (witamina K).

Podobnie jak witaminy składniki mineralne pełnią w ludzkim organizmie  niezwykle ważne funkcje. Wapń, magnez, fosfor, krzem i fluor to kluczowe budulce kości, zębów czy włosów. Natomiast kobalt, miedź, żelazo, mangan, molibden, selen oraz cynk wchodzą w skład licznych enzymów niezbędnych w prawidłowym przebiegu procesów biochemicznych o kluczowym znaczeniu dla funkcjonowania organizmu. Wreszcie jod, wapń, chrom, magnez czy cynk są niezbędne do budowy i działania rożnych hormonów oraz regulują̨ funkcjonowanie błon biologicznych.

Gdzie szukać źródła witamin i składników mineralnych?

Zbilansowana dieta, urozmaicona w różnorodne produkty spożywcze, to najlepsze źródło wszystkich witamin i składników mineralnych. Dlatego jeśli w planach ma się przygotowanie posiłku z dużą zawartością mikroskładników, należy sięgnąć po produkty z różnych grup spożywczych i umiejętnie je łączyć. Każdy z nich dostarczany w odpowiednich proporcjach jest źródłem innych cennych dla zdrowia składników (na przykład produkty mleczne zawierają wapń oraz witaminy A, D i B2, ale nie mają̨ w składzie witaminy C, w którą bogate są z kolei owoce i warzywa). Monotonna dieta jest nie tylko nudna, ale przede wszystkim niekorzystna dla zdrowia – warto o tym pamiętać, szczególnie w przypadku posiłków przygotowanych dla dzieci.

Każdy posiłek spożywany przez dziecko dostarcza jego organizmowi wielu cennych składników odżywczych. Pełnią one sporo istotnych funkcji: odpowiadają za prawidłowy wzrost i rozwój, pomagają osiągać lepsze wyniki w nauce, wreszcie dają siłę do pokonywania codziennych wyzwań. Jednak to, w jakiej ilości w ciągu dnia maluch musi ich spożyć, zależy od wielu różnych czynników.