Zdecydowanie i pewność siebie zawierają się w pojęciu asertywności, czyli zdolności, którą można rozwijać. Warto pamiętać, że dzięki niej dziecko wie, że ma prawo wyrazić swoje zdanie i w dodatku wie, jak to zrobić. Chociaż nie da się zaplanować każdego kroku i wytrenować asertywności tak, by dziecko posługiwało się nią automatycznie, można wprowadzić w domu ważne zmiany. Pamiętaj, że to od relacji z najbliższymi zaczyna się poczucie własnej wartości – bez której pewność siebie nie może istnieć.

Pewność siebie dają rodzice

Duże znaczenie mają już pierwsze chwile na świecie: przytulanie niemowlęcia, głaskanie, reagowanie na jego potrzeby to przecież budowa bezpieczeństwa i poczucia akceptacji. Kolejne kroki przynosi już sztuka komunikacji, czyli chwalenie i docenianie. Dzięki temu, że rodzice szanują zdanie dziecka, pytają o jego potrzeby i liczą się z odmiennym spojrzeniem na problem, małemu człowiekowi łatwiej jest budować relacje w grupie. Duże znaczenie mają już proste wybory: „zjesz ziemniaczki czy kaszę?”, „chcesz ubrać różową czy niebieską bluzę?”. Dziecko czuje wtedy, że mama pyta je o zdanie i w dodatku zgadza się z jego wyborem – nawet jeśli sama wybrałaby coś innego. Gdy dziecko staje się coraz lepszym obserwatorem, jeszcze ważniejszy staje się sposób, w który rodzice wydają mu polecenia lub karcą za niewłaściwe zachowania. Należy wprowadzić reguły i konsekwentnie się ich trzymać, np. gdy chodzi o zwracanie uwagi dziecku. „Nie ciągnij kota za ogon, bo to sprawia mu ból”, „Nie rzucaj zabawką, bo nie będzie działała” – ważne, by wyjaśniać dziecku skutek jego nie działań i pokazywać, dlaczego robi źle. 

Jak radzić sobie w grupie?

Pierwszy sprawdzian umiejętności społecznych to dla dziecka przedszkole lub szkoła. Wtedy dopiero dzieci poznają mechanizmy funkcjonowania w grupie, podejmują decyzję, czy zgadzają się z większością, z silniejszym, czy wybierają własną drogę. Dorośli dobrze wiedzą, jak trudno postawić na swoim nawet po latach zdobywania doświadczenia. Wyobraź sobie, jakim przeżyciem dla przedszkolaka może być rozmowa z roszczeniowym kolegą. Na pewne sytuacje możesz przygotować dziecko i razem możecie przetrenować uniwersalne odpowiedzi. Wyjaśnij, że dzielenie się zabawkami jest ważne dla dobrych relacji, ale pod warunkiem, że nie budzi konfliktów. Gdy dochodzi do kłótni, grzeczną reakcją będzie zaproszenie do wspólnej zabawy: „Pobawmy się razem klockami, przecież mamy ich dużo”. Pokaż również, że dziecko ma prawo do kulturalnej odmowy: „Nie, nie zejdę z huśtawki. Gdy tylko skończę się huśtać, zwolnię Ci miejsce”.

Asertywność to…

• Samoakceptacja  – dzięki zadowoleniu z siebie i swoich reakcji na trudne sytuacje.
• Odporność na krytykę i porażkę – dzięki zdolności wyciągania wniosków i poczuciu własnej wartości.
• Odwaga do wyrażania własnego zdania – dzięki otwartości i świadomości, że warto być sobą oraz chronić własne zasady.
• Umiejętność jasnej komunikacji potrzeb – dzięki konkretnemu wyrażaniu emocji, bez owijania w bawełnę.
• Zdolność podejmowania ryzyka – dzięki pewności, że warto próbować, by osiągnąć cel.
• Zdrowe relacje z innymi – dzięki wyrażaniu potrzeb, bez kumulacji złych emocji.

O asertywności mówi się tak dużo, dlatego, że to właśnie od niej zależą relacje w szkole, w pracy, w związku, z przyjaciółmi. Pewność siebie sprawia, że człowiek łatwiej radzi sobie z porażkami, jest odporny na reakcję otoczenia. Już samą postawą potrafi zahamować agresję innych i wie, jak odpowiadać, by nie dać się ponieść złości. Dziecko, które zna poczucie własnej wartości, nie boi się w klasie przeciwstawić grupie, pewniej idzie przez świat. Pamiętaj, że nieśmiałość to nie brak asertywności! Nawet ciche i zamknięte w sobie dziecko może zdobyć umiejętność odmowy, protestu przeciwko niewłaściwemu zachowaniu kolegów z klasy lub po prostu pewności w wyrażaniu własnych zasad. Rodzice są wsparciem od samego początku, a dzięki częstym rozmowom i wyrażaniu własnych uczuć, pokazują dzieciom, że niezależnie od tego, co lubią i myślą, są najważniejsze.

Każdy marzy o niezachwianej pewności siebie, sile do przeciwstawiania się innym i bezwzględnej wierności własnym poglądom. Chociaż asertywność nie jest stuprocentową gwarancją sukcesu, pozwala człowiekowi na zdrowe funkcjonowanie w społeczności. Jest umiejętnością, którą dzieci zdobywają i rozwijają dzięki rodzicom, szkole i przyjaciołom. Warto wspierać dziecko i jego pewność siebie, by otworzyć mu drogę do sukcesów.