Najczęściej niesprawiedliwe traktowanie w szkole dotyczy oceniania. Jednym z podstawowych praw ucznia jest prawo do bycia ocenianym w jawny i sprawiedliwy sposób. Ta kwestia wymaga od nauczyciela zachowania obiektywności: ocenie podlega wyłącznie efekt finalny, np. wypracowanie lub kartkówka, a nie całokształt, czyli kondycja ucznia czy jego osobowość. Ocena zawsze powinna mieć merytoryczne uzasadnienie i zostać wystawiona jawnie. Uczeń ma prawo do informacji, za co, kiedy i w jaki sposób ją dostał.

Zdarza się, że pedagog nie potrafi oddzielić swoich sympatii i antypatii od życia zawodowego. Wtedy pojawia się problem: stronniczość. Może ona dotyczyć nie tylko sposobu oceniania postępów w nauce, ale wpływać również na codzienną atmosferę w klasie. O znaczeniu postawy nauczyciela wobec ucznia i konsekwencji z tego płynących wiele mówi eksperyment, którego wynik nazwano efektem Rosenthala. Wyniki doświadczenia, którego podjęto się przeszło 50 lat temu w Bostonie, są wciąż zaskakująco aktualne. 

Trafna diagnoza

Jeżeli zastanawiasz się, czy Twoje dziecko jest traktowane przez nauczyciela sprawiedliwie – przed Tobą trudne zadanie. Musisz wesprzeć dziecko, ale również wyjaśnić sprawę z wychowawcą. W tej sytuacji łatwo wpaść w jedną z dwóch pułapek:

• stanąć automatycznie po stronie dziecka, co da mu poczucie oparcia, ale wpłynie negatywnie na autorytet nauczyciela,
• stanąć po stronie nauczyciela, bagatelizując to, co dziecko zgłasza – że czuje się źle w tej sytuacji.

Żeby nie wpaść w jedną z tych pułapek, należy zachować zdrowy rozsądek. 

Rozmowa – sposób na belfra

Powiedz nauczycielowi szczerze o swoich obawach i odczuciach. Powinien wyjaśnić szczegółowo system oceniania, wskazać błędy i trudności, a także udzielić podpowiedzi, co zrobić, aby w przyszłości wyniki były lepsze: co poprawić i jak pracować. Jeśli to nie wystarcza – zasięgnij porady np. szkolnego pedagoga. Nie jest on bezpośrednio związany ze sprawą, więc spojrzy na nią świeżym okiem. Możesz udać się bezpośrednio do dyrekcji szkoły lub – w ostateczności – do kuratora oświatowego. Najczęściej jednak nie jest to konieczne – szczera rozmowa z nauczycielem pozwala rozwiać wszelkie wątpliwości.

Może Ci pomóc kilka wskazówek: jeśli to Ty przychodzisz z prośbą o wyjaśnienia, warto wcześniej zastanowić się, jaki ma być cel tej wizyty: czy chcesz nauczyciela zrugać, przekonać do swojej (i dziecka) racji, czy poznać jego punkt widzenia i znaleźć rozwiązanie trudnej sytuacji? Zamiast krytykować, odnoś się do konkretnych skutków, jakie to przyniosło. Powołuj się na to, co dzieje się z dzieckiem, np. zrobiło się nerwowe, ma poczucie krzywdy, uważa, że nie zasłużyło na takie traktowanie lub ocenę. Wspólnie z nauczycielem poszukajcie najlepszej metody wyjścia z sytuacji. Nie przekrzykujcie się, nie dopuszczajcie do głosu emocji – nie są tu potrzebne. Operujcie faktami, ale szanujcie wzajemny punkt widzenia – dla dobra dziecka.

Dobra komunikacja to warunek rozmowy na trudne tematy dotyczące dzieci. Nauczyciel i rodzic nie są dla siebie wrogami, powinni wspólnie pracować na rzecz rozwoju dziecka. Wszelkie konflikty między nimi zawsze odbijają się na dziecku, dlatego nie warto do nich dopuszczać. Można tego dokonać, dbając o kilka ważnych elementów rozmowy: aktywne słuchanie.

„Nauczyciel się na mnie uwziął” – niemal każdy rodzic usłyszał kiedyś takie stwierdzenie z ust swojego dziecka. Czasami bywa to wyłącznie subiektywna opinia rozżalonego ucznia. Co zrobić, gdy niesprawiedliwe traktowanie w szkole staje się jednak realnym problemem? Jak mądrze pomóc dziecku i wyjaśnić sprawę w szkole?