Dać dobry przykład, czyli siła jasno określonych reguł

W nauce samodzielności najważniejsze są jasno określone reguły, egzekwowane szczególnie przez rodziców. W ten sposób dają przykład swoim dzieciom, jak coś trzeba/należy zrobić. Maluchy muszą od początku tej nauki wiedzieć, co mogą, co jest ich obowiązkiem, a czego nie powinny robić. Z kolei dorośli powinni twardo obstawiać przy narzuconych zasadach, nie łamać ich i co ważne: odpowiednio reagować, gdy dziecko się do nich nie stosuje.

Organizacja samodzielnego życia

Wysiłek – oto słowo klucz w nauce samodzielności. To on świadczy o tym, że dziecko angażuje się w to, co robi, nawet jeśli efekty jego starań są dalekie od ideału. Jeśli przejawia ono szczere chęci, by robić samemu wszystko, co zaproponuje rodzic, to świetnie. Są jednak maluchy, którym na początku trzeba sporo pomóc, by „zaskoczyły” w tym temacie. By im to ułatwić, warto zainwestować w „domowe pomagacze”. Na przykład specjalny taboret ze schodkiem w kuchni ułatwi dziecku sięganie po kubek stojący na blacie kuchennej szafki. W pokoju malca na pudła na zabawki, klocki czy przyrządy do rysowania warto nakleić zdjęcia imitujące, jakie z tych elementów powinny znaleźć się w konkretnym opakowaniu. Świetne będą też specjalne przegródki w szafie ułatwiające segregowanie ubrań, a także regały na książki i zeszyty młodych uczniów oraz odpowiednio wyposażone, ergonomiczne biurko – tak by dziecko mogło skupić się na nauce, mając wszystko, co niezbędne, pod ręką.

Poranek próby

Typowy poranek dnia powszedniego. Rodzice spieszą się do pracy, po drodze chcąc odstawić dziecko do przedszkola lub szkoły. Z jednej strony to najbardziej stresujący czas w tygodniu, z drugiej idealny moment na weryfikację uczonych od dłuższego czasu samodzielnych zachowań u dziecka. Gdy górę biorą nerwy i uciekający czas, który spieszący się do pracy rodzice nadrabiają, wyręczając dziecko prawie we wszystkim, warto poobserwować siebie i malucha, a następnie na tej podstawie zaplanować taki poranek. Zdecydować, ile czasu potrzeba, by dziecku udało się wykonać jak najwięcej czynności samemu; jaka ich kolejność będzie najlepsza, by nie było zbędnych „przestojów”; zweryfikować, z czym maluch ma największy problem i w czym trzeba mu bardziej pomóc – czyli wszystko to, co pomoże usprawnić poranną krzątaninę i tym samym ułatwić wyjście wszystkim domownikom.

Złote zasady nauki samodzielności

Dziecko bawi się samo. Naukę samodzielności warto zacząć od zwykłej… zabawy. Towarzystwo rodziców we wszystkich czynnościach, także zabawie, to nieodłączny element pierwszych lat życia każdego dziecka. Ale im wcześniej dziecko zacznie na własną rękę organizować sobie czas, tym lepiej dla niego i jego rodzica. Warto więc „znikać” z oczu malucha w trakcie wspólnej zabawy najpierw na krótsze, potem na coraz dłuższe chwile, tłumacząc się np. potrzebą pójścia do toalety lub przygotowaniem sobie czegoś do picia.

Spróbuj jeszcze raz. I jeszcze raz. I jeszcze…/Ćwiczenie czyni mistrza. Nikt nie potrafi wykonać jakiejś czynności perfekcyjnie od A do Z za pierwszym razem. Dlatego w nauce samodzielności malucha warto zacisnąć zęby i uzbroić się w cierpliwość, bo powtarzanie wiele razy tej samej czynności (zapinanie guzików, wkładanie butów, pomoc w sprzątaniu zabawek) może znużyć. Ale wypracowane po dłuższym czasie efekty takiego zachowania zaskoczą nie tylko nas.

Maluch decyduje. Życie jest pełne wyborów, również malucha. W co się ubrać, co zabrać ze sobą na spacer, jaką bajkę przeczytać na dobranoc – takie codzienne „dylematy”, przed których rozwiązaniem staje dziecko, pozwalają mu poczuć się, że jego zdanie się liczy, ma na coś wpływ i tym samym jest ważnym członkiem rodziny.

Spiesz się powoli. Nauka samodzielności wymaga czasu, a pośpiech jest jej największym wrogiem. Dlatego w tym okresie lepiej „wyłączyć” nadopiekuńczość i uzbroić się w cierpliwość. Nauka odpowiednich nawyków zawsze odbywa się metodą prób i błędów. Dziecko może się frustrować, że po raz kolejny źle włożyło skarpetkę lub nie wyszło mu proste obliczenie. Trzeba je uświadomić, że na wszystko potrzebny jest czas, i – co ważne – chwalić za każdą udaną próbę.