Czym są kłótnie?

Konflikt to w ujęciu psychologicznym konfrontacja dwóch odmiennych zdań lub podejść do konkretnego tematu, której efektem są konstruktywne wnioski i wypracowanie obustronnej zgody. Przeradza się on jednak w kłótnię, gdy do głosu dochodzą takie emocje, jak złość, frustracja i upór. Wtedy na „dyskusję na poziomie” i wypracowanie racjonalnego porozumienia nie ma już zwyczajnie szans.

Zasady „zdrowego” rozwiązywania konfliktów

Thomas Gordon – amerykański psycholog i psychoterapeuta, specjalista od wychowania – rozróżnił 6 kroków mądrego rozwiązywania konfliktów.

1. Rozpoznanie i nazwanie konfliktu. Na kłótnię musi być odpowiedni moment. Nie można jej zaczynać w biegu, gdy ma się mało czasu i z góry wie się, że nie ma szans na jej dokończenie, w złości, z góry oskarżając rozmówcę z poziomu autorytarnego „ja”. Najważniejsze, by powiedzieć drugiej stronie, co się czuje i jakie potrzeby przez konflikt zostały naruszone, a następnie wyrazić chęć znalezienia (koniecznie we dwójkę) możliwych rozwiązań.

2. Dziecku trzeba pokazać, że nie tylko rozumie się, ale też uwzględnia jego uczucia i potrzeby – a aby to osiągnąć, należy udowodnić, że się go aktywnie słucha, zadając odpowiednie pytania i docierając tym samym do sedna problemu – potrzeb drugiej strony oraz ich akceptacji. Pomocne będą tutaj np. takie zwroty: „Wydaje mi się, że mogło cię to rozzłościć…” itp. (bez narzucania z góry nazwanych uczuć).

3. Kolejny krok to wspólne poszukiwanie najlepszego rozwiązania. Maluch powinien jako pierwszy przedstawić swoje propozycje, a rodzic je skomentować – jednak uważając, by nie oceniać, „torpedować” czy nadmiernie chwalić. Na tym etapie wszystkie pomysły są dobre.

4. Zaproponowane zarówno przez dziecko, jak i rodzica rozwiązania należy następnie krytycznie ocenić. I to na dorosłym spoczywa w tym momencie obowiązek wybrania takiego, które odpowiadać będzie obu stronom. Pomocna tu będzie właściwa argumentacja, wszystkie za i przeciw konkretnym propozycjom wypowiedziane rzecz jasna na forum.

5. Wybór najlepszego dla wszystkich rozwiązania metodą eliminacji tych „gorszych”, nieodpowiadających żadnej ze stron. Taka współpraca pokazuje wzajemny szacunek i w efekcie pomaga wypracować kompromis. Można spisać na papierze wypracowany konsensus, który podpiszą rodzic i dziecko. Nada to takiemu dokumentowi ważną, „uroczystą” i tym samym wiążącą moc.

6. Wreszcie na koniec należy wdrożyć w czyn ustaloną w trakcie dyskusji decyzję. Warto też nadać temu momentowi konkretne ramy czasowe, czyli datę i sposób jego realizacji, a po jakimś czasie weryfikację efektów takiego „wdrożenia”.

Konflikt – sztuka kompromisów

Kłótnie z dziećmi, szczególnie tymi w wieku szkolnym, to prawdziwa szkoła negocjacji – zarówno dla dorosłych, jak i ich pociech. Dlatego by uniknąć eskalacji złych emocji, naukowcy z University of Virginia zalecają, by w trakcie takich zdarzeń inicjować dyskusję i uważnie słuchać potrzeb dziecka. W efekcie samo dziecko uczy się nie tylko tego, jak argumentować swoje kwestie, ale też słuchać innych i uczyć się empatii. Przykładem na efektywną naukę tej umiejętności były badania nad rozmowami toczącymi się w rodzinach i dotyczącymi np. wyjść młodych ludzi w godzinach wieczornych z domu. Dzieci przedstawiały swoje racje, argumentując, dlaczego potrzebują o tej właśnie porze opuścić swoje cztery ściany, jednocześnie oferując rodzicom coś w zamian (np. obiecując, że poinformują ich telefonicznie, kiedy opuszczą dom odwiedzanego kolegi czy zabawę). Z kolei rodzice nie zgadzali się na wszystkie „warunki”, ale za to chwalili pociechy za trafione argumenty i zadawali pytania, pokazując tym samym, że uważnie ich słuchają.