Na początku to rodzice, dziadkowie i inni członkowie rodziny tworzą środowisko, w którym dziecko tworzy pierwsze relacje. Obserwuje sposób rozmowy, uczy się tonacji głosu i komunikacji potrzeb, a także walczy z nieśmiałością w swoim otoczeniu – dobrym i przyjaznym. Następnie poznaje swoich rówieśników i dopiero wtedy uczy się komunikacji z tym zewnętrznym światem. Staje przed zadaniem nawiązania więzi i porozumienia z kimś spoza rodziny. W przedszkolu i w szkole dziecko poznaje kolejny etap funkcjonowania w społeczeństwie: trafia często do grupy, której nie zna i musi samodzielnie wymyślić swój własny sposób na odnalezienie się w niej.

Emocje w dobrym towarzystwie

Tak poznaje dorosłe życie w miniaturce i zdobywa pewność siebie. Podejmując decyzję, czy podejść do rówieśników i zacząć rozmowę, przełamuje bariery oraz uczy się trudnej sztuki komunikacji. Mały uczeń dostrzega, co sprawia, że jest lubiany, docenia moc uśmiechu, ale również przejmuje się brakiem zainteresowania lub niechęcią innych. W związku z tym zdobywa kolejną umiejętność radzenia sobie z emocjami: odkrywa, że nie każdy musi być przyjacielem. Dzięki temu właśnie poznaje pożądane cechy osobowości: wie, z kim i dlaczego warto podzielić się sekretem oraz jak ważne jest, by trzymać stronę bliskich. Małe gesty nabierają znaczenia w dziecięcym życiu: bezinteresowne poczęstowanie słodyczami albo zaproszenie do zabawy zawsze zasługują na pochwałę. Z kolei dzięki krytyce rówieśników dziecko uczy się, co jest niewłaściwe i szkodzi relacjom. Grupa szybko wychwytuje negatywne zachowania i wyklucza tego, kto zakłóca dobrą zabawę lub współpracę w szkole. To często najlepsza nauczka dla małego rozrabiaki, a zdolność przyznania się do błędu i przeprosiny stanowią kolejne wyzwanie. Rodzice są prawdziwą pomocą w rozwiązaniu tego problemu: dzięki ich radom i wsparciu dziecko dowiaduje się, jak pokonać problem. Gdy już ma ten krok za sobą, poznaje moc słowa „przepraszam” i czuje, że dobrze zrobić pierwszy krok.

Szkoła współpracy

Warto pamiętać, że niektóre dzieci źle czują się w grupie, a nowości są dla nich wyjątkowo stresujące. To często zdarza się na początku szkoły. Klasy różnią się od przedszkolnej sali, lekcja nie jest już zabawą, a wszystkie pierwszaki są trochę speszone. Te pewne siebie, otwarte dzieci, wychodzą na czoło grupy, a ich sposób bycia może przytłaczać nieśmiałego malucha. Dobrym pomysłem jest wybór tej samej szkoły, do której idzie ktoś znajomy: sąsiadka, kolega z przedszkola lub z podwórka. W ten sposób dzieci nie wchodzą w nowy świat samotnie i przy okazji poznają, jakie znaczenie ma wsparcie i współpraca. W końcu razem łatwiej zaprzyjaźnić się z innymi i uczyć się w szkolnej ławce. Integracyjne zabawy, które proponują nauczyciele, wspólne wyjścia do teatru i praca w grupach to skuteczne sposoby kształtujące relacji nie tylko w klasowej społeczności. Mali indywidualiści dzięki nim dopasują się trochę do rówieśników, a nieśmiali ożywią się, gdy zobaczą, że świetnie radzą sobie w nowych sytuacjach.

Sztuka rozmowy

Na szczęście umiejętność komunikacji można rozwijać, a trening czyni mistrza. Dzięki stałemu kontaktowi z rówieśnikami dzieci uczą się wyrażania emocji i słuchania tego, co inni mają do powiedzenia. Dowiadują się, że w rozmowie można poznać zainteresowania drugiej osoby i odkrywają, że ktoś myśli w podobny sposób. Odkrywają też, że słowa potrafią ranić, peszyć lub złościć. W połączeniu z rozwojem umiejętności interpersonalnych już od najmłodszych lat człowiek uczy się rozwiązywania konfliktów, negocjacji, a także samodzielnego „załatwiania spraw”. W ten sposób kształtuje się sposób komunikacji, który ułatwia kontakty również w dorosłym życiu. 

Jak widać, kontakty z rówieśnikami odgrywają ważną rolę w procesie socjalizacji. Niezależnie od typu osobowości dorośli budują swoje życie zawodowe i prywatne na współpracy oraz komunikacji. Następnie stają się wzorem dla swoich dzieci. Rodzice są pierwszymi nauczycielami rozmowy, empatii i pozytywnych zachowań, które maluch przeniesie na swoje przyjaźnie, a później może na swoją rodzinę. Pamiętaj też, że wsparcie w pierwszych przyjaźniach, pochwała dobrych decyzji i zachęcanie do dzielenia się oraz zabawy z innymi dziećmi ma również ogromne znaczenie. 

Przeczytaj również: Czy przyjaźni można się nauczyć?

Zabawa z innymi dziećmi to więcej niż tylko rozrywka: od niej zaczyna się życie społeczne. W piaskownicy, w przedszkolu, a następnie w szkolnej ławce powstają pierwsze więzi, na których dzieci uczą się komunikacji, rozwiązywania konfliktów i innych umiejętności interpersonalnych. Pierwsze przyjaźnie i kłótnie to namiastka dorosłego życia.